สุนัขวัย 10 ปี ผ่าตัดกำจัดเซลล์มะเร็งทั้งหมดในครั้งเดียว

มะเร็งเป็นโรคที่พบได้ในสัตว์เลี้ยง เช่น สุนัขและแมว โดยเฉพาะเมื่ออายุมากขึ้น การผ่าตัดเป็นหนึ่งในวิธีรักษาหลักที่ช่วยกำจัดเนื้องอกและควบคุมการแพร่กระจายของมะเร็ง อย่างไรก็ตาม การผ่าตัดที่มีประสิทธิภาพต้องคำนึงถึง ระยะขอบเขต (Surgical Margin) หรือบริเวณเนื้อเยื่อปกติรอบเนื้องอกที่ถูกตัดออก เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีเซลล์มะเร็งหลงเหลือ ซึ่งอาจนำไปสู่การกลับมาเป็นซ้ำได้ บทความนี้จะอธิบายถึงความสำคัญของระยะขอบเขตในการผ่าตัดรักษามะเร็ง พร้อมยกตัวอย่างเคสสุนัขที่ได้รับการรักษาที่โรงพยาบาลสัตว์เอราวัณ

ระยะขอบเขต (Surgical Margin) คืออะไร?
ระยะขอบเขต หรือที่บางครั้งเรียกว่า Surgical Margin หมายถึงเนื้อเยื่อปกติรอบๆ เนื้องอก ที่ถูกตัดออกพร้อมกับเนื้องอกในระหว่างการผ่าตัด เป้าหมายคือเพื่อกำจัดเซลล์มะเร็งทั้งหมด รวมถึงเซลล์ที่อาจแพร่กระจายไปในเนื้อเยื่อข้างเคียง โดยทั่วไป สัตวแพทย์จะตัดเนื้อเยื่อปกติออกประมาณ 1-3 เซนติเมตร รอบด้านเนื้องอก และลึกลงไปถึงชั้นเนื้อเยื่อที่เหมาะสม เช่น ชั้นกล้ามเนื้อหรือพังผืด ขึ้นอยู่กับชนิดและความรุนแรงของมะเร็ง รวมถึงตำแหน่งของก้อนเนื้อและขนาดตัวของสัตว์

ความสำคัญของระยะขอบเขต
1. ลดความเสี่ยงการกลับมาเป็นซ้ำ: การตัดระยะขอบที่เพียงพอช่วยให้มั่นใจว่าไม่มีเซลล์มะเร็งหลงเหลือ ซึ่งอาจทำให้มะเร็งกลับมาเป็นซ้ำ
2. การตรวจทางพยาธิวิทยา: เนื้อเยื่อที่ตัดออกจะถูกส่งไปตรวจด้วยกล้องจุลทรรศน์เพื่อยืนยันว่าได้ "Clean Margin"(ไม่มีเซลล์มะเร็งในขอบเขต) หรือไม่ หากพบว่าเป็น "Dirty Margin" (ยังมีเซลล์มะเร็ง) อาจต้องผ่าตัดซ้ำหรือใช้การรักษาเสริม เช่น รังสีรักษา
3. การวางแผนที่เหมาะสม: ขนาดและตำแหน่งของเนื้องอกจะกำหนดระยะขอบที่ตัดออก โดยต้องคำนึงถึงการรักษาคุณภาพชีวิตของสัตว์เลี้ยง

ข้อควรพิจารณา
- การตัดระยะขอบที่กว้างเกินไปอาจส่งผลต่อการทำงานของร่างกาย เช่น การสูญเสียอวัยวะหรือเนื้อเยื่อสำคัญ
- ในกรณีที่เนื้องอกอยู่ในตำแหน่งที่ตัดได้ยาก เช่น ใกล้กระดูกหรืออวัยวะสำคัญ สัตวแพทย์อาจใช้เทคนิคพิเศษหรือการรักษาร่วม เช่น เคมีบำบัดหรือรังสีรักษา

ตัวอย่างเคส: สุนัขอายุ 10 ปี กับมะเร็งบริเวณจมูก
สุนัขตัวหนึ่ง อายุ 10 ปี มีก้อนเนื้อบริเวณจมูกที่โตขึ้นอย่างรวดเร็ว เจ้าของสังเกตเห็นความผิดปกติและตัดสินใจพาน้องมาพบสัตวแพทย์ที่โรงพยาบาลสัตว์เอราวัณ เนื่องจากสุนัขมีอายุมาก สัตวแพทย์จึงทำการวินิจฉัยอย่างละเอียด โดยรวมถึงการตรวจร่างกาย ภาพถ่ายรังสี และการเก็บตัวอย่างชิ้นเนื้อ (Biopsy) เพื่อยืนยันว่าเป็นมะเร็ง

ขั้นตอนการรักษา
1. การวางแผนผ่าตัด: ด้วยความที่สุนัขมีอายุมาก สัตวแพทย์ต้องประเมินสุขภาพโดยรวมอย่างรอบคอบ รวมถึงการทำงานของหัวใจ ปอด และอวัยวะอื่นๆ เพื่อให้แน่ใจว่าน้องสามารถทนต่อการผ่าตัดและการดมยาสลบได้
2. การผ่าตัด: สัตวแพทย์ตัดสินใจผ่าตัดเพื่อกำจัดก้อนเนื้อที่จมูก โดยตัดระยะขอบเขตที่เพียงพอรอบก้อนเนื้อ เพื่อป้องกันการหลงเหลือของเซลล์มะเร็ง การผ่าตัดดำเนินการอย่างระมัดระวัง เนื่องจากบริเวณจมูกเป็นตำแหน่งที่อ่อนไหวและมีข้อจำกัดในการตัดเนื้อเยื่อมากเกินไป
3. การตรวจชิ้นเนื้อ: หลังผ่าตัด ชิ้นเนื้อที่ตัดออกถูกส่งไปตรวจทางพยาธิวิทยา ผลการตรวจยืนยันว่าได้ Clean Marginซึ่งหมายถึงไม่มีเซลล์มะเร็งหลงเหลือในระยะขอบเขตที่ตัดออก
4. การดูแลหลังผ่าตัด: สัตวแพทย์แนะนำให้เจ้าของนัดติดตามอาการอย่างสม่ำเสมอ เพื่อตรวจสอบว่าไม่มีสัญญาณของการกลับมาเป็นซ้ำ และเพื่อดูแลสุขภาพโดยรวมของสุนัข

การผ่าตัดสำเร็จลุล่วงด้วยดี สุนัขฟื้นตัวได้อย่างรวดเร็วและกลับมามีคุณภาพชีวิตที่ดี เจ้าของรู้สึกโล่งใจที่มะเร็งถูกกำจัดออกทั้งหมด และปฏิบัติตามคำแนะนำของสัตวแพทย์ในการดูแลและตรวจติดตามอย่างต่อเนื่อง

การผ่าตัดรักษามะเร็งในสัตว์เลี้ยง โดยเฉพาะการคำนึงถึงระยะขอบเขต เป็นขั้นตอนสำคัญที่ช่วยเพิ่มโอกาสในการหายขาดและลดความเสี่ยงของการกลับมาเป็นซ้ำ ตัวอย่างเคสของสุนัขอายุ 10 ปีที่โรงพยาบาลสัตว์เอราวัณแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของการวินิจฉัยที่ละเอียด การวางแผนผ่าตัดอย่างรอบคอบ และการตรวจชิ้นเนื้อหลังผ่าตัด เจ้าของสัตว์เลี้ยงควรหมั่นสังเกตอาการผิดปกติและพาสัตว์เลี้ยงไปพบสัตวแพทย์ทันทีเมื่อพบก้อนเนื้อหรืออาการที่น่าสงสัย เพื่อให้การรักษามีประสิทธิภาพสูงสุด

หากคุณกังวลเกี่ยวกับสุขภาพของสัตว์เลี้ยงหรือสงสัยว่าอาจมีอาการของมะเร็ง โรงพยาบาลสัตว์เอราวัณพร้อมให้บริการด้วย แผนกมะเร็งสัตว์เลี้ยงก้าวหน้า ซึ่งมีทีมสัตวแพทย์มืออาชีพที่มากประสบการณ์และเทคโนโลยีที่ทันสมัย เพื่อให้การวินิจฉัยและการรักษามีประสิทธิภาพสูงสุด

เรียบเรียงโดย : น.สพ.ภู ทองอุปการ
สัตวแพทย์แผนกมะเร็งสัตว์เลี้ยงก้าวหน้า