ภาวะน้ำหนักเกิน: ปัจจัยเสี่ยงโรคข้อสะโพกเสื่อม ในสัตว์เลี้ยง

ภาวะน้ำหนักเกินในสัตว์เลี้ยง โดยเฉพาะในสุนัขและแมว เป็นปัจจัยเสี่ยงอันดับต้น ๆ ที่ส่งผลให้เกิด โรคข้อเสื่อม (Osteoarthritis) และ ข้อสะโพกเสื่อม (Hip Dysplasia) ได้ง่ายขึ้น ไม่เพียงแต่ทำให้ข้อต่อสึกหรอเร็วกว่าปกติ แต่ยังส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของสัตว์เลี้ยงในระยะยาว ทั้งเรื่องการเดิน การเคลื่อนไหว และสุขภาพโดยรวม


น้ำหนักเกินคือปัญหาที่ซ่อนอยู่
สัตว์เลี้ยงที่มีน้ำหนักตัวมากเกินไปมักดู "น่ารัก อวบอิ่ม" แต่แท้จริงแล้วร่างกายของพวกเขากำลังต้องรับภาระหนักขึ้น โดยเฉพาะ ข้อสะโพก, ข้อเข่า และกระดูกสันหลัง ซึ่งนำไปสู่ภาวะข้ออักเสบเรื้อรัง และส่งผลต่อการเคลื่อนไหวในชีวิตประจำวัน


ความเสี่ยงจากน้ำหนักเกินที่เจ้าของควรรู้
โรคข้อเสื่อม (Osteoarthritis)
- กระดูกอ่อนเสื่อมเร็ว: น้ำหนักที่มากขึ้นหมายถึงแรงกดที่มากขึ้นบนข้อต่อ ทำให้กระดูกอ่อนเสื่อมเร็วขึ้น
- การอักเสบเรื้อรัง: ไขมันในร่างกายสัตว์เลี้ยงสามารถปล่อย cytokines ที่กระตุ้นการอักเสบในข้อได้
- ข้อต่อสูญเสียความยืดหยุ่น: ทำให้สุนัขหรือแมวเคลื่อนไหวลำบาก เกิดอาการเจ็บปวดสะสม

โรคข้อสะโพกเสื่อม (Hip Dysplasia)
- ภาวะ ข้อสะโพกเคลื่อนหรือพัฒนาไม่สมบูรณ์ พบได้บ่อยในสุนัขพันธุ์ใหญ่ เช่น ลาบราดอร์, โกลเด้น รีทรีฟเวอร์ และเยอรมันเชพเพิร์ด
- เมื่อน้ำหนักมาก ข้อต่อที่มีรูปร่างผิดปกติจะรับแรงกระแทกมากขึ้น ทำให้เสื่อมเร็วและเจ็บปวดมากขึ้น
- สุนัขที่มีน้ำหนักเกินมักแสดงอาการเร็วกว่า และต้องได้รับการดูแลพิเศษ


ผลกระทบต่อการเคลื่อนไหว
สัตว์เลี้ยงที่มีน้ำหนักเกินและมีปัญหาข้อต่อ มักแสดงอาการเหล่านี้:
- ลุกยืนช้าหรือไม่เต็มใจลุก
- เดินกะเผลกหรือใช้ขาไม่เท่ากัน
- ไม่ชอบกระโดดหรือเดินขึ้นบันได
- ไม่ยอมเล่นหรือเคลื่อนไหวน้อยลงกว่าปกติ


การจัดการและป้องกันปัญหาอย่างยั่งยืน
ควบคุมน้ำหนักให้เหมาะสม
- หลีกเลี่ยงอาหารที่มีแคลอรีสูงโดยไม่จำเป็น
- คำนวณพลังงานที่เหมาะสมต่อวันตามสายพันธุ์ อายุ และระดับกิจกรรม
- ปรึกษาสัตวแพทย์เรื่องสูตรอาหารควบคุมน้ำหนัก
อาหารที่เหมาะสม
- เลือกอาหารสูตร Weight Control หรือ Joint Care
- มองหาอาหารที่มี กลูโคซามีน, คอนดรอยติน, และโอเมก้า 3 ซึ่งช่วยบำรุงข้อต่อ
- เลี่ยงอาหารว่างหรือขนมที่ไม่มีคุณค่าทางโภชนาการ
การออกกำลังกายอย่างเหมาะสม
- เดินช้าๆ เป็นเวลา 15-30 นาทีต่อวัน หรือว่ายน้ำหากเป็นไปได้
- หลีกเลี่ยงการวิ่งหรือกระโดดสูง โดยเฉพาะในสุนัขที่เริ่มมีปัญหาข้อ
- ใช้อุปกรณ์ช่วย เช่น บันไดขึ้นเตียง, เสื่อรองกันลื่น
การรักษาเมื่อเกิดโรคข้อ
- การใช้ยาแก้อักเสบภายใต้การดูแลของสัตวแพทย์
- กายภาพบำบัด เช่น การทำเลเซอร์, อัลตราซาวด์, วารีบำบัด
- การผ่าตัดแก้ไขข้อต่อในกรณีรุนแรง


ภาวะน้ำหนักเกินในสัตว์เลี้ยงไม่ใช่แค่เรื่องรูปร่าง แต่เป็นเรื่องสุขภาพในระยะยาวที่อาจทำให้สัตว์เลี้ยงเจ็บปวดทุกครั้งที่เคลื่อนไหว

หากคุณเริ่มสังเกตว่าสุนัขหรือแมวของคุณมีปัญหาเรื่องการเดิน ลุก หรือไม่กระตือรือร้น ควรพาไปพบสัตวแพทย์เพื่อตรวจประเมินน้ำหนักและสุขภาพข้อต่อ และเริ่มแผนดูแลที่เหมาะสมตั้งแต่เนิ่น ๆ

เรียบเรียงโดย : รศ.น.สพ.ดร.ปณัฐ อนุรักษ์ปรีดา
สัตวแพทย์แผนกศัลยกรรมกระดูกและข้อ