ปัญหาลูกสะบ้าเคลื่อน (Patellar Luxation) ในสุนัขพันธุ์เล็ก

โรคลูกสะบ้าเคลื่อน (Patellar Luxation) เป็นหนึ่งใน ปัญหาข้อเข่าที่พบได้บ่อยในสุนัขพันธุ์เล็ก โดยเฉพาะพันธุ์ทอย เช่น ปอมเมอเรเนียน, ยอร์คเชียร์เทอร์เรีย, ชิวาวา, พุดเดิ้ลทอย และมอลทีส ซึ่งมักเกิดจากความผิดปกติของโครงสร้างกระดูกที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม

อาการที่เจ้าของมักสังเกตเห็นคือ สุนัขเดินกะเผลก ยกขาหลังขึ้นเป็นช่วงๆ หรือแสดงอาการเจ็บปวดเมื่อวิ่งหรือกระโดด หากไม่ได้รับการวินิจฉัยและรักษาอย่างเหมาะสม อาจนำไปสู่ภาวะข้อเสื่อมหรือเจ็บเรื้อรังในอนาคต

สาเหตุของโรคลูกสะบ้าเคลื่อนในสุนัขพันธุ์เล็ก
- พันธุกรรม: ลูกสะบ้า (กระดูกลูกสะบ้า) อาจเคลื่อนหลุดจากร่องที่ควรอยู่ เนื่องจาก ร่องกระดูกต้นขาตื้น หรือ เอ็นที่ยึดลูกสะบ้าอ่อนแรง
- พัฒนาการที่ผิดปกติของกระดูก: ทำให้แนวของกล้ามเนื้อดึงลูกสะบ้าเบี้ยวออกด้านในหรือด้านนอก
- อุบัติเหตุหรือบาดเจ็บ: เช่น การกระโดดจากที่สูงหรือลื่นล้ม

อาการของโรคลูกสะบ้าเคลื่อน (Patellar Luxation)
- เดินกะเผลกหรือเดินผิดปกติ
- ยกขาหลังขึ้นแล้วเดินด้วย 3 ขา
- ข้อเข่าหลุดแล้วกลับเข้าที่ได้เอง (บางกรณี)
- แสดงอาการเจ็บปวดเมื่อจับบริเวณเข่า
- ไม่ยอมกระโดด หรือหลีกเลี่ยงการใช้ขาหลัง

หากอาการเป็นบ่อยและรุนแรง อาจทำให้เกิด ข้อเสื่อมถาวร และมีผลต่อคุณภาพชีวิตของสุนัข

การวินิจฉัย
- ตรวจร่างกายโดยสัตวแพทย์
- ตรวจระดับความรุนแรง (Grade I – IV)
- เอกซเรย์ เพื่อตรวจโครงสร้างกระดูกและแนวของลูกสะบ้า
- อาจพิจารณาการทำ CT scan หรืออัลตราซาวด์ร่วม

แนวทางการรักษา
กรณีไม่รุนแรง (Grade I-II)
- เฝ้าระวังอาการร่วมกับการควบคุมน้ำหนัก
- ปรับกิจกรรมการใช้ขาให้เหมาะสม
- ทำกายภาพบำบัด เช่น การเดินในน้ำ
กรณีรุนแรง (Grade III-IV)
- พิจารณา การผ่าตัดแก้ไขลูกสะบ้าเคลื่อน
- ผ่าตัดสร้างร่องลูกสะบ้าให้ลึกขึ้น
- ย้ายจุดเกาะของเอ็นเพื่อให้ลูกสะบ้ากลับเข้าสู่ตำแหน่ง

การดูแลและป้องกัน
- ควบคุมน้ำหนัก: ไม่ให้อ้วน ลดแรงกดบนข้อเข่า
- ออกกำลังกายแบบควบคุม: เช่น เดินในน้ำ สร้างกล้ามเนื้อรอบข้อเข่า
- หลีกเลี่ยงการกระโดดจากที่สูง: ใช้ทางลาดหรือบันไดช่วยขึ้นลงเตียง/โซฟา
- ตรวจสุขภาพข้อเข่าเป็นประจำ: โดยเฉพาะพันธุ์เสี่ยง
- ไม่ผสมพันธุ์สุนัขที่เคยเป็นโรคนี้: ลดความเสี่ยงสืบทอดทางพันธุกรรม

สายพันธุ์สุนัขที่พบโรคข้อเข่าเคลื่อนบ่อย
- ปอมเมอเรเนียน (Pomeranian)
- ยอร์คเชียร์เทอร์เรีย (Yorkshire Terrier)
- ชิวาวา (Chihuahua)
- พุดเดิ้ลทอย (Toy Poodle)
- มอลทีส (Maltese)
- ปักกิ่ง (Pekingese)
- บอสตันเทอร์เรีย (Boston Terrier)
- แจ็ครัสเซลล์เทอร์เรีย (Jack Russell Terrier)
- สแตฟฟอร์ดเชียร์ บูลล์เทอร์เรีย

Patellar Luxation หรือโรคลูกสะบ้าเคลื่อน
เป็นภาวะที่เจ้าของสุนัขพันธุ์เล็กควรระวังอย่างยิ่ง หากสังเกตว่าสุนัขมีพฤติกรรมเดินผิดปกติหรือยกขาหลังเป็นระยะ ควรรีบพาไปพบสัตวแพทย์ เพื่อประเมินอาการ และพิจารณาวิธีการรักษาอย่างเหมาะสม ไม่ควรปล่อยให้เรื้อรัง เพราะอาจทำให้เกิดข้อเสื่อมหรือสูญเสียความสามารถในการเดินได้

เรียบเรียงโดย : รศ.น.สพ.ดร.ปณัฐ อนุรักษ์ปรีดา
สัตวแพทย์แผนกศัลยกรรมกระดูกและข้อ